Μία φυσιολογική εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 40 εβδομάδες από τον τελευταίο γυναικείο κύκλο (ή 38 εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου). Το πρώτο τρίμηνο εγκυμονεί για τη μέλλουσα μητέρα και τους μεγαλύτερους κίνδυνους για μία ενδεχόμενη αποβολή – ονομάζεται έτσι ο θάνατος από φυσιολογική αιτία ενός εμβρύου. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα υγείας του εμβρύου, της μητέρας ή σε κάποια βλάβη που προκλήθηκε μετά τη σύλληψη.Εγκυμοσύνη είναι η διαδικασία κατά την οποία μία γυναίκα φέρει ένα γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο αναπτύσσεται κι εξελίσσεται μέσα της και διαρκεί μέχρι και τη γέννηση του βρέφους. Ο ιατρικός όρος για την κυοφορούσα γυναίκα είναι "έγκυος" και για το μωρό πριν τη γέννησή του "έμβρυο".
Η εγκυμοσύνη είναι για μία γυναίκα ίσως η σημαντικότερη και ομορφότερη περίοδος της ζωής της και μία εκπληκτική εμπειρία πρωταρχικά για την ίδια και σε μικρότερο βαθμό για τους οικείους της. Οι αλλαγές δε που συντελούνται τόσο σε σωματικό επίπεδο όσο και στο ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο της μέλλουσας μητέρας είναι τεράστιες.
Διάγνωση της Εγκυμοσύνης
Το σώμα δεν είναι σε θέση να γνωρίζει την εγκυμοσύνη παρά μόνο όταν το γονιμοποιημένο ωάριο (στο στάδιο της βλαστοκύστης) εμφυτεύεται στα τοιχώματα της μήτρας, περίπου 7 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Από τη στιγμή εκείνη και μετά το ωάριο στέλνει την εντολή στο σώμα να συνεχίζει να παράγει προγεστερόνη (από το ωχρό σωμάτιο ή corpus luteum). Τότε αρχίζει να παράγεται και η hCG ( Χοριακή γοναδοτροπίνη), δηλαδή η ορμόνη της εγκυμοσύνης. Σε μία φυσιολογική κύηση τα επίπεδα της ορμόνης hCG διπλασιάζονται κάθε δεύτερη ημέρα, μέχρι περίπου την 9η εβδομάδα κύησης.
Για το λόγο αυτό ένα τεστ εγκυμοσύνης για να έχει θετική ένδειξη θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 7 ημέρες από την ωορρηξία (ή ωοθυλακιορρηξία) – όμως και πάλι είναι πολύ σπάνιο να συμβεί τόσο γρήγορα. Ακόμη και με τα πιο ευαίσθητα τεστ εγκυμοσύνης θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 10 ημέρες από τη γονιμοποίηση του ωαρίου προτού ανιχνευτεί ένα θετικό αποτέλεσμα.
Αλλαγές στο γυναικείο σώμα
Πολλές γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης τους ομορφαίνουν και γλυκαίνουν, ενώ κάποια χαρακτηριστικά του σώματός τους γίνονται καλύτερα και κάποια ελαττώματα περιορίζονται. Από τις πρώτες ακόμη εβδομάδες, το στήθος αποκτά όγκο και πρήζεται. Τα οστά της λεκάνης και οι πλευρές ανοίγουν ελαφρώς σιγά-σιγά καθώς το έμβρυο μεγαλώνει. Η κοιλότητα του θώρακα εκτείνεται λίγο, λόγω της ώθησης της μήτρας προς τα κάτω. Η κοιλιά αρχίζει να φαίνεται από τον 4ο-5ο μήνα, ενώ το αν θα φαίνεται περισσότερο ή λιγότερο εξαρτάται από το σώμα της μητέρας,καθώς και τον αριθμό των εμβρύων που κυοφορεί. Από την στιγμή που μια γυναίκα μείνει έγκυος, στο σώμα της αρχίζουν να γίνονται διάφορες αλλαγές, ώστε αυτό να είναι έτοιμο να αντεπεξέλθει σε αυτό που συντελείται μέσα της. Το σώμα της, πρέπει να προετοιμαστεί να αντέξει με τα οστά και τους μύες το αυξανόμενο βάρος καθώς και να είναι σε θέση να παρέχει στο έμβρυο όλες τις θρεπτικές ουσίες και το οξυγόνο που θα του είναι αναγκαίο για την ανάπτυξή του.
Συνήθως, στις μικροκαμωμένες με στενές λαγόνες, φαίνεται περισσότερο. Επίσης, συνήθως, οι πολύ λεπτές κοπέλες παίρνουν περισσότερα κιλά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης τους από εκείνες που έχουν φυσιολογικό βάρος. Οι παραπάνω εμφανείς αλλαγές δεν είναι, βέβαια, οι μόνες. Τροποποιούνται και άλλα πράγματα, όπως η αναπνοή, το κυκλοφορικό, ο μεταβολισμός, η λειτουργία του ήπατος και του εντέρου, η εσωτερική όψη όλων των οργάνων έως και η δομή των οστών.
Όλοι οι παράγοντες αυτοί παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξωτερική εμφάνιση. Πιο συγκεκριμένα, οι ορμόνες της εγκυμοσύνης, θα αλλάξουν – προς το καλύτερο – το περίγραμμα του προσώπου, τα μάτια, το δέρμα, τα μαλλιά. Το σώμα μαθαίνει να κινείται με νέο τρόπο και η γυναίκα βρίσκει διαφορετικές θέσεις για να εργάζεται, να περπατά, να κοιμάται κτλ.
Επιπλοκές και διακοπή της κύησης
Αυτόματη αποβολή: Δυστυχώς, για διάφορους λόγους, κάθε εγκυμοσύνη δεν φτάνει, μερικές φορές, στο τέλος της. Μπορεί για παράδειγμα, μια εγκυμοσύνη που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα, να διακοπεί πριν την 22η εβδομάδα, όταν δηλαδή το έμβρυο είναι ανώριμο να επιζήσει. Τότε γίνεται λόγος για αυτόματη αποβολή. Εάν, αντίθετα, το γονιμοποιημένο ωάριο εγκατασταθεί έξω από τη μήτρα, πρόκειται για εξωμήτρια κύηση, που θα διακοπεί κι αυτή αρκετά νωρίς.
Στο 60% των περιπτώσεων, η αποβολή προκαλείται από εμβρυϊκές ανωμαλίες, στο 15% σε λόγους που αφορούν τη μητέρα, ενώ σε κάποιες άλλες μπορεί να υπάρχουν προβλήματα που αφορούν το γεννητικό σύστημα της μητέρας. Συχνά, όμως, οι λόγοι αυτόματης αποβολής παραμένουν άγνωστοι. Πιο συγκεκριμένα:
• Εμβρυϊκές ανωμαλίες: αφορά την ανικανότητα του εμβρύου να αναπτυχθεί -στην πλειοψηφία έχει κληρονομικό χαρακτήρα-, ενώ πιο σπάνια αποδίδεται σε εξωτερικούς παράγοντες που παρεμβαίνουν στην ανάπτυξή του.
• Προβλήματα της μητέρας: προβλήματα υγείας που αφορούν την μέλλουσα μητέρα και είναι για παράδειγμα: χρόνιες ασθένειες (διαβήτης, υπέρταση, σύφιλη, καρδιακές και νεφρικές παθήσεις κτλ), αλκοόλ, φάρμακα, ναρκωτικά ή ακόμη έμμεσα φυσικά τραύματα (ηλεκτροπληξία, εγκαύματα, δηλητηρίαση), ή άμεσα φυσικά τραύματα (πτώσεις, χτυπήματα στην περιοχή της κοιλιά κτλ). Επίσης, οι πολύ έντονες συγκινήσεις (πένθος, απώλεια εργασίας, διαζύγιο, εγκατάλειψη κτλ).
• Προβλήματα του γεννητικού συστήματος: δυσπλασίες της μήτρας και ινομυώματα, ανεπάρκεια τραχηλικού στομίου, κλίση της μήτρας προς τα πίσω στις σπάνιες περιπτώσεις που δεν μπορεί να επανέλθει έως τον 3ο μήνα.
Εξωμήτρια κύηση
Η εξωμήτρια κύηση αφορά εγκυμοσύνη κατά την οποία το γονιμοποιημένο ωάριο εγκαθίσταται έξω από την κοιλότητα της μήτρας. Γενικά, αυτό συμβαίνει σε μία από τις σάλπιγγες, μπορεί όμως να συμβεί και στην ωοθήκη ή στην κοιλιακή κοιλότητα. Φυσικά, η εγκυμοσύνη δεν μπορεί να εξελιχθεί κανονικά και προορίζεται να διακοπεί μέσα στους πρώτους τρεις μήνες.
Στο 50% των περιπτώσεων, οι εξωμήτριες κυήσεις προκαλούνται από φλεγμονώδη τραύματα των σαλπίγγων, που εμποδίζουν τη φυσιολογική εγκατάσταση του ωαρίου στη μήτρα.
Στο 30% των περιπτώσεων η εξωμήτρια εγκυμοσύνη εμφανίζεται με απώλειες αίματος μετά από λίγες ημέρες και οπωσδήποτε μέσα στις 2 εβδομάδες από την απουσία της περιόδου. Γι΄αυτό, μπορεί μια γυναίκα να μπερδευτεί και να μην υποψιαστεί ακόμη πως είναι έγκυος.
Οι πρώτες ενοχλήσεις είναι:
• Συνεχείς πόνοι χαμηλά στη κοιλιά με περιοδικές σουβλιές πότε από την αριστερή και πότε από την δεξιά πλευρά. Προκαλούνται από την σάλπιγγα η οποία διογκώνεται και μπορεί να μπερδευτούν με πόνους σκωληκοειδήτιδος.
• Απώλειες σκούρου κόκκινου αίματος, όχι άφθονες. Αυτό σημαίνει ότι η εξωμήτρια κύηση έχει διακοπεί και η καινούργια ορμονική κατάσταση προκάλεσε την απόπτωση της βλεννογόνου της μήτρας.
Η εγκυμοσύνη μήνα προς μήνα
Υποψιάζεστε ότι θα γίνετε μητέρα; Αν ναι, τότε η υποψία σας αυτή μπορεί να επιβεβαιωθεί με ένα απλό τεστ ούρων, που θα βρείτε στα φαρμακεία, ή με μια εξέταση αίματος. Το τεστ ούρων, που μπορείτε να το κάνετε ύστερα από τρεις με τέσσερις ημέρες καθυστέρησης της περιόδου, θα σας δώσει μια σωστή απάντηση σε ποσοστό 99%.
Την απόλυτη σιγουριά όμως, θα σας τη δώσει η ανάλυση αίματος. Πρόκειται για μια απολύτως αξιόπιστη εξέταση, που γίνεται μερικές ημέρες μετά τη σύλληψη και ανιχνεύει τη Β’ χοριακή γοναδοτροπίνη, μια ορμόνη που παράγεται στην εγκυμοσύνη.
Το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφτείτε αμέσως το γυναικολόγο σας, τον οποίο άλλωστε στη συνέχεια θα επισκέπτεστε κάθε μήνα. Γιατί; Για να σας εξετάζει και να αξιολογεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων στις οποίες θα πρέπει να υποβάλλεστε, να ελέγχει το βάρος και την πίεσή σας, να λύνει τις απορίες σας και να σας συστήσει φάρμακα, αν χρειαστεί.
Ο ιατρός σας, αφού σας πάρει πρώτα ένα λεπτομερές ιστορικό, στη συνέχει θα σας υποβάλει σε μια σειρά απαραίτητων εξετάσεων προγεννητικού ελέγχου, για να εκτιμήσει τη γενική εικόνα της υγείας σας και της υγείας του μωρού σας.
Υπέρηχοι: η «φωτογράφηση» της ενδομήτριας ζωής
Με αυτή την ακίνδυνη και ανώδυνη διαγνωστική τεχνική, η οποία εφαρμόζεται από τις αρχές της εγκυμοσύνης, ο γιατρός παρακολουθεί την εξέλιξη του εμβρύου και την πορεία της κύησης.
Έτσι λοιπόν ανά τρίμηνο γίνονται οι παρακάτω εξετάσεις:
Α’ τρίμηνο
Στην υπερηχογραφική εξέταση που γίνεται μεταξύ της 6ης και 14ης εβδομάδας:
1) Ελέγχεται η βιωσιμότητα του κυήματος.
2) Διαπιστώνεται ο αριθμός των εμβρύων.
3) Εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό η εξωμήτρια κύηση.
4) Ελέγχεται η ομαλή πορεία της κύησης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κοιλιακού πόνου ή αιμορραγίας.
5) Προσδιορίζεται η ακριβής ηλικία της κύησης και υπολογίζεται με ακρίβεια η πιθανή ημερομηνία τοκετού.
6) Μετριέται η αυχενική διαφάνεια του εμβρύου. Η εξέταση αυτή αφορά τη μέτρηση που γίνεται μεταξύ της 11ης και 14ης εβδομάδας της περιοχής κάτω από το δέρμα του αυχένα του εμβρύου και υπολογίζεται με αξιοπιστία 85% η πιθανότητα ύπαρξης χρωμοσωμικών ανωμαλιών και κυρίως του συνδρόμου Down ή άλλων συγγενών ανωμαλιών.
Β’ τρίμηνο
1) Οι βιοχημικοί δείκτες (τριπλό test): Πρόκειται για μια πιο εξειδικευμένη εξέταση που γίνεται μεταξύ της 16ης και της 18ης εβδομάδας και περιλαμβάνει λήψη αίματος από την έγκυο και υπερηχογράφημα του εμβρύου. Το τριπλό τεστ μετράει τις ορμόνες του αίματος της μητέρας, το βάρος και την ηλικία της. Οι μετρήσεις αυτές συνδυάζονται μέσω ειδικού λογισμικού προγράμματος με τις μετρήσεις οι οποίες λαμβάνονται από το έμβρυο μέσω του υπερηχογραφήματος. Με βάση τις αναλύσεις που προκύπτουν από το πρόγραμμα αυτό προσδιορίζεται το ποσοστό κινδύνου για συγκεκριμένα νοσήματα κυρίως, όμως για το σύνδρομο Down (μογγολισμό). Ανάλογα με το αποτέλεσμα του τεστ, ο γιατρός θα σας συμβουλέψει να προχωρήσετε ή όχι σε αμνιοπαρακέντηση. Το Α-Test (τριπλό test) εντοπίζει την πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου Down στο 60% των περιπτώσεων.
2) Αναλυτικό Προγεννητικό υπερηχογράφημα (υπερηχογράφημα Β επιπέδου): Ακίνδυνη υπερηχογραφική εξέταση, μεταξύ της 20ης και 24ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης όπου ο εξειδικευμένος γιατρός, εξετάσει με κάθε λεπτομέρεια την ανατομία του εμβρύου.
Γ’ τρίμηνο
Μετά την 28η εβδομάδα γίνεται υπερηχογραφικός έλεγχος, για να εκτιμηθεί η ικανοποιητική αύξηση και η καλή κατάσταση του εμβρύου.
Γίνονται κι αυτές με τη βοήθεια των υπερήχων για να διαγνωσθούν τυχόν χρωμοσωμιακές ανωμαλίες του εμβρύου, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Down, η μεσογειακή αναιμία ή νοσήματα μεταβολισμού όπως η κυστική ίνση του παγκρέατος κλπ.
Επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι
Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι:
1) Η αμνιοπαρακέντηση, που γίνεται στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μεταξύ 16-18 εβδομάδων κύησης και μόνον εφόσον συντρέχουν λόγοι, όπως αυξημένος κίνδυνος για σύνδρομο Down ή εάν η ηλικία της μητέρας είναι πάνω από 35. Στη διάρκειά της λαμβάνεται αμνιακό υγρό για το χρωμοσωμιακό έλεγχο του εμβρύου και τη μέτρηση διαφόρων βιοχημικών παραμέτρων. Η αμνιοπαρακέντηση εφαρμόζεται στη χώρα μας εδώ και 25 χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Ο κίνδυνος από αυτήν είναι πρακτικά ελάχιστος (κίνδυνος αποβολής 3 στις 1.000 περιπτώσεις, όταν η επέμβαση γίνει σε εξειδικευμένο κέντρο).
2) Η λήψη τροφοβλάστη, που γίνεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης μεταξύ 10ης – 12ης εβδομάδας, είναι μια εξέταση παρόμοια με την αμνιοπαρακέντηση. Στη διάρκειά της λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα ιστού που βρίσκεται έξω από το σάκο εγκυμοσύνης – ιστός που αργότερα εξελίσσεται σε πλακούντα – για χρωμοσωμιακό έλεγχο. Πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί να εφαρμοσθεί νωρίτερα από την αμνιοπαρακέντηση. Τι σημαίνει αυτό; Σε περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα στο έμβρυο, η ενδεχόμενη διακοπή της κύησης γίνεται σε πιο πρώιμο στάδιο και κατά συνέπεια είναι ασφαλέστερη για την υγεία της γυναίκας.
3) Η λήψη αίματος από τον ομφάλιο λώρο του εμβρύου που γίνεται κυρίως στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης (19η – 20η εβδ.) εξασφαλίζει την ταχύτερη διάγνωση χρωμοσωμιακών ανωμαλιών ή άλλων παθήσεων του εμβρύου.
Στάδια ανάπτυξης εμβρύου
Μόλις το ωάριο ενωθεί με το σπερματοζωάριο σχηματίζεται ένα κύτταρο. Αυτό το κύτταρο πολλαπλασιάζεται πολύ γρήγορα και σύντομα σχηματίζει δυο κύτταρα και στη συνέχεια τέσσερα και ούτω καθεξής. Αυτή η μάζα κυττάρων σχηματίζει ένα μικροσκοπικό κοίλο σώμα ιστού που προσκολλάται στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας. Η κυτταρική αυτή μάζα θα διαιρεθεί σε δυο τμήματα. Το ένα τμήμα θα σχηματίσει το έμβρυο και το άλλο θα σχηματίσει τον πλακούντα.
Πρώτη ημέρα τελευταίας περιόδου
Πιθανή ημερομηνία τοκετού
