Στην εξωσωματική γονιμοποίηση τα τρία επικρατέστερα πρωτοκόλλα διέγερσης είναι:
α) το μακρύ,
β) το βραχύ και
γ) των ανταγωνιστών
Το ποιο είναι κατάλληλο για την κάθε γυναίκα και ποια είναι η ιδανική δοσολογία ορμονών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως: η ηλικία, η ανταπόκριση των ωοθηκών, τα αίτια υπογονιμότητας και η πορεία παλαιοτέρων προσπαθειών. Αναντίρρητα κάθε οργανισμός αντιδρά με το δικό του τρόπο στα φάρμακα, όποτε είναι σημαντικό να γίνει επιλογή του κατάλληλου πρωτοκόλλου ανά περίπτωση.
Μακρύ Πρωτόκολλο
Στο μακρύ πρωτόκολλο διακρίνουμε δυο φάσεις: α) της καταστολής και β) της διέγερσης των ωοθηκών. Στην πρώτη φάση γίνεται καταστολή της υποφυσιακής και ωοθηκικής λειτουργίας. Η καταστολή ξεκινά τη 2η ή 21η ημέρα του κύκλου (σε μια γυναίκα με κανονικό κύκλο 28 ημερών) με τη χορήγηση του συναγωνιστού της GnRH (φαρμακευτικό ανάλογο της ορμόνης GnRH, που μιμείται τη δράση της). Στο τέλος αυτής της περιόδου γίνεται υπερηχογραφικός έλεγχος και αν η καταστολή είναι επαρκής ξεκινά η διέγερση των ωοθηκών. Η διέγερση των ωοθηκών γίνεται με τη χορήγηση γονοδοτροπινών, ενώ εξακολουθεί η καταστολή της λειτουργίας της υπόφυσης (συνεχίζεται η λήψη του συναγωνιστού). Αυτή η φάση κρατάει περίπου 12 με 15 ημέρες και σε αυτό το διάστημα γίνεται στενή υπερηχογραφική παρακολούθηση και μέτρηση οιστραδιόλης, ώστε οι δόσεις των ορμονών να προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε γυναίκας. Η συνολική διάρκεια, λοιπόν, του μακρού πρωτοκόλλου κρατάει περίπου ένα μήνα, ανάλογα με την ημέρα έναρξης του συναγωνιστού της GnRH.
Βραχύ Πρωτόκολλο
Το βραχύ πρωτόκολλο διαρκεί 10 με 15 ημέρες . Οι φάσεις καταστολής και διέγερσης δε διαχωρίζονται, γιατί γίνονται σχεδόν ταυτόχρονα. Η έναρξη του συναγωνιστή της GnRH (φαρμακευτικό ανάλογο της ορμόνης GnRH, που μιμείται τη δράση της) αρχίζει την 1η-2η ημέρα του κύκλου και η έναρξη των γοναδοτροπινών την 2η-3η ημέρα του κύκλου. Το βραχύ πρωτόκολλο επιλέγεται είτε σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας είτε σε γυναίκες με πτωχή απόκριση των ωοθηκών.
Πρωτόκολλο Ανταγωνιστών
Το πρωτόκολλο των ανταγωνιστών-γοναδοτροπινών διαρκεί περίπου 8 με 12 ημέρες. Στο πρωτόκολλο αυτό η διέγερση με γοναδοτροπίνες αρχίζει τη 2η ή 3η ημέρα του κύκλου. Η έναρξη της καταστολής γίνεται με τη χορήγηση του ανταγωνιστή της GnRH (φαρμακευτικό ανάλογο της ορμόνης GnRH, που εμποδίζει τη δράση της) περίπου την 6 ημέρα διέγερσης. Τα κριτήρια έναρξης του ανταγωνιστή είναι κυρίως τα υπερηχογραφικά και ορμονικά ευρήματα. Το πρωτόκολλο αυτό είναι περισσότερο αποτελεσματικό σε γυναίκες με πτωχή απόκριση των ωοθηκών, όπως και σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες.
Φυσικός Κύκλος
Στο φυσικό κύκλο παρακολουθείται υπερηχογραφικά η ανάπτυξη των ωοθυλακίων, κατά τη διάρκεια του κύκλου. Όταν ο ιατρός εντοπίσει ένα ώριμο ωοθυλάκιο προχωράει σε ωοληψία. Το μειονέκτημα του φυσικού κύκλου είναι ότι υπάρχει ένα ώριμο ωοθυλάκιο ανά κύκλο. Αυτό συνεπάγεται τη λήψη ενός ωαρίου για γονιμοποίηση και τη μεταφορά ενός εμβρύου. Σε ορισμένες περιπτώσεις εάν κριθεί απαραίτητο προστίθεται φαρμακευτική αγωγή (τροποποιημένος φυσικός κύκλος). Ο φυσικός κύκλος προτείνεται σε γυναίκες με πτωχή απόκριση των ωοθηκών στην φαρμακευτική αγωγή, σε γυναίκες με πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες ή σε γυναίκες που λόγω ιατρικού ιστορικού δε μπορούν να λάβουν φάρμακα διέγερσης.
